Podziemia oraz krajobrazy Tarnowskich Gór i Wieliczki były motywem przewodnim XXII Pleneru Malarskiego Artystów Niepełnosprawnych. Przez 3 dni uczestnicy zwiedzili obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz „przelali” swoje artystyczne wizje na płótna. Tegoroczny projekt zrealizowany został przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka we współpracy z Fundacją Sztuki Osób Niepełnosprawnych w Krakowie i Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Efekty zostaną zaprezentowane na wystawie, którą zaplanowano na jesień.
To już 22 edycja pleneru
Wśród uczestników była jedna osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim i malujący za pomocą ust, mężczyzna bez rąk, który tworzy stopami, osoby niepełnosprawne intelektualnie, czy też przewlekle chorujące. Wszystkich połączyła pasja do sztuki. I każdy z nich zjechał w Zabytkowej Kopalni Srebra 40 metrów w dół, żeby (tyle, na ile siły pozwoliły) zwiedzić unikatowe podziemia z listy UNESCO.
– Wasze podziemia są bardzo fajne (choć plecy mogą w niektórych miejscach zaboleć). Byłem kiedyś w kopalni w Rumunii i tam dopiero trzeba było się namęczyć. Tutaj można w miarę swobodnie się poruszać – mówi Stanisław, który swoje obrazy maluje… stopami. I robi to lepiej niż niejeden w pełni sprawny artysta, ponieważ jego twórczość wystawiona na sprzedaż cieszy się bardzo dużym powodzeniem.
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4840-1600x898.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4869-1600x898.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4872-1600x898.jpg)
Inny artysta, Walery zjechał pod ziemię tylko na chwilę, ale to nie przeszkodziło mu namalować gwarków (za pomocą ust). Zresztą zazwyczaj maluje, spoglądając na zdjęcia. W zestawieniu z fotografią obraz wygląda niemal identycznie. Efekty jego pracy zachwyciły m.in. francuską modelkę, piosenkarkę i aktorkę filmową Brigitte Bardot, która zakupiła jedno z dzieł.
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4832-1600x898.jpg)
Zajęcia plastyczne to nie tylko przyjemność i forma ciekawego spędzania czasu. Dla osób niepełnosprawnych umysłowo to także terapia. Zresztą wystarczyło tylko spojrzeć na uczestników. Uśmiech nie schodził z ich twarzy.
– Wszyscy są tutaj z własnego wyboru. Zresztą w naszej grupie jest tylko jeden debiutant. Reszta to stali i wieloletni uczestnicy. Malowanie jest fajne, ale po przerwie spowodowanej pandemią wszystkich nas cieszą przede wszystkim ponowne spotkania z ludźmi. Tego nie zastąpią żadne warsztaty – mówią zgodnie opiekunowie.
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4852-1600x898.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4886-1600x898.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4890-1600x898.jpg)
Tegoroczny plener odbył się w dniach 27-29 czerwca pod nazwą: „Wieliczka i Tarnowskie Góry – śladami zabytków na liście UNESCO”. W wydarzeniu wzięło udział 50 artystów z różnorakimi niepełnosprawnościami.
Plener rozpoczęto w Zamku Żupnym. Do Tarnowskich Gór uczestnicy dotarli w poniedziałek po południu. Kolejny dzień rozpoczęli od wycieczki do kopalni. Chętni zwiedzili muzeum oraz podziemia. Przez cały dzień na terenie obiektu można było spotkać artystów. I choć chwilowe załamanie pogody nie pozwoliło malować w Skansenie Maszyn Parowych, to znalazło się miejsce w restauracji oraz holu głównym.
Środa to już wizyta w Parku Repeckim. Przy szybie Sylwester uczestnicy wysłuchali ciekawostek dot. historii Sztolni Czarnego Pstrąga. Resztę czasu poświęcili na prace plenerowe.
Artystom w tworzeniu dzieł pomagała tarnogórzanka Marta Czarnecka-Tokarz.
Dla organizatorów nie ma rzeczy niemożliwych
Organizowanie plenerów malarskich w kopalni i do tego skierowanych do osób z niepełnosprawnościami, to duże wyzwanie. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka po raz pierwszy zdecydowało się na ten eksperyment w 1999 r., organizując plener w kopalni soli w Wieliczce na głębokości dokładnie 135 m. Były obawy, czy jest to pomysł właściwy ze względu na bezpieczeństwo uczestników, słabe oświetlenie i chłód. Okazało się, że już sam pobyt w kopalni był leczniczym i to nie ze względu na specyficzne powietrze. Niepełnosprawni dostali możliwość pokonania własnych obaw przed barierami i wyzwaniami. Możliwość malowania w kopalni tak spodobała się uczestnikom, że chcieli tu przyjechać ponownie. Wielokrotnie plenery były organizowane najpierw w kopalni w Wieliczce, a później także w Bochni.
Projekt realizowany był w różnych cyklach. Od kilku lat uczestnicy wędrują śladami zabytków wpisanych na listę UNESCO, dokumentując je w swój niepowtarzalny sposób. Tegoroczny projekt realizowany jest przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka we współpracy z Fundacją Sztuki Osób Niepełnosprawnych w Krakowie i Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej w Tarnowskich Górach.
Ekspozycja w Muzeum Żup Krakowskich w kopalni soli w Wieliczce znajduje się na głębokości 135 m (III poziom kopalni). Rozciąga się na długości 1,5 km. Prezentuje bogate i cenne dziedzictwo górnicze: unikatową kolekcję kieratów (maszyn wyciągowych) oraz innych urządzeń, maszyn, wózków, wentylatorów, narzędzi, duży zbiór okazów soli (w tym kryształów). Jest też sztuka (dzieła Jana Matejki i obrazy z niezachowanych kaplic z kopalni oraz cenny Róg Bractwa Kopaczy). Liczne ślady pozyskiwania soli zachowane są na ścianach ogromnych komór Maria Teresa i Saurau. W Muzeum dostępna jest multimedialna kaplica św. Jana Pawła II i estradowa komora Alfonsa Długosza.
Zabytkowa Kopalnia Srebra, czyli obiekt bez barier
Trasa turystyczna w Tarnowskich Górach 40 metrów pod ziemią ma dokładnie 1740 m. Niewielki odcinek, bo 270 m trzeba pokonać łodzią. Do tego jeden z korytarzy ma tylko 1,4 m wysokości. To mogą być bariery nie do pokonania dla osób z ruchowymi ograniczeniami. Dlatego w latach 90. XX wieku postanowiono dostosować podziemne wyrobiska dla niepełnosprawnych.
„ Roboty związane z tym przedsięwzięciem prowadzone były w dwóch etapach. Pierwszy etap polegał na wykonaniu dodatkowego swobodnego przejścia w Komorze Srebrnej i trwał od lipca do września 1996 r. Uroczystego otwarcia tego przejścia dokonał Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Bytomiu, członek Komitetu Doradczego – mgr inż. Stanisław Gołda.
Drugi etap robót polegał na zlikwidowaniu schodów w trzech wyrobiskach chodnikowych i trwał od marca 1997 do marca 1998 roku. Należy w tym miejscu podkreślić, że bez doraźnej pomocy członków Komitetu realizacja tego programu byłaby niemożliwa” – czytamy w Monografii Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.
Dzięki przedsięwzięciu obiekt mogą zwiedzać osoby z różnymi problemami oraz stopniami niepełnosprawności.
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4759-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4774-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4811-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4779-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4744-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4826-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4742-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4733-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4711-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4697-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4876-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4874-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4863-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4861-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4856-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4854-1-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4846-scaled.jpg)
![](https://kopalniasrebra.pl/wp-content/uploads/2022/06/DSC_4844-scaled.jpg)