stowarzyszenie – Strona 2 – Zabytkowa Kopalnia Srebra

Zwiedzanie
Zabytkowej Kopalni Srebra

Oferta indywidualna Zobacz wszystkie oferty

Zwiedzanie
Sztolni Czarnego Pstrąga

Oferta indywidualna Zobacz wszystkie oferty

Zwiedzanie
Zabytkowej Kopalni Srebra

Oferta grupowa Zobacz wszystkie oferty

Zwiedzanie
Sztolni Czarnego Pstrąga

Oferta grupowa Zobacz wszystkie oferty

Tag: stowarzyszenie

Promocja Śląska z zespołem „Śląsk”

– Cieszymy się, że będziemy współpracować, bo łączy nas wiele. Zespół „Śląsk” to marka rozpoznawalna na całym świecie, tarnogórskie podziemia to jedyne obiekty w regionie wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a do tego… zarówno wasza instytucja, jak i nasza organizacja obchodzą w tym roku 70-lecie swojego istnienia – powiedział prezes SMZT Zbigniew Pawlak podczas podpisania porozumienia o współpracy z zespołem „Śląsk”.

Na dokumencie swoje podpisy złożyli także dyrektor zespołu Zbigniew Cierniak, zastępca dyrektora Tomasz Janikowski oraz wiceprezes SMZT Stanisław Karcz. Spotkanie odbyło się 20 września w siedzibie „Śląska” w Koszęcinie.

Cel współpracy, to oczywiście wzajemna promocja naszego regionu, podejmowanie wspólnych inicjatyw, organizacja wydarzeń, a co za tym idzie edukacja w zakresie zarówno materialnego, jak i niematerialnego dziedzictwa.

Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” istnieje od 1 lipca 1953 roku. Stanisław Hadyna wraz z Elwirą Kamińską stworzyli solidne podstawy współczesnego kunsztu artystycznego „Śląska”. Biorąc pod uwagę dzisiejsze bogactwo repertuaru, niezliczone nagrody i około 200 corocznie dawanych koncertów – widać wyraźnie, jak bardzo Zespół pracował nad dążeniem do perfekcji i najwyższej maestrii. Te dwa pojęcia były hasłem przewodnim kilku pokoleń wspaniałych pedagogów i tysięcy młodych ludzi, dla których „Śląsk” był pasją i sposobem na życie. Dzięki nim miano ambasadora polskiej kultury oraz propagatora jej ludowego wymiaru jest w pełni zasłużone. Zespół „Śląsk” jest zespołem artystycznym o ogromnych możliwościach wykonawczych, występującym nie tylko na wielkich światowych scenach, lecz także w miejscowościach na co dzień pozbawionych dostępu do wartościowych propozycji kulturalnych. Nadrzędną ideą jego działania jest ukazywanie bogactwa kultury śląskiej na tle spuścizny innych regionów kraju. Ponad stuosobowy skład artystyczny obejmuje chór, balet i orkiestrę. Współpraca z autorytetami w dziedzinie kulturoznawstwa to potencjał, gwarantujący realizację widowisk na najwyższym poziomie. Przyniósł on Zespołowi uznanie na całym świecie, liczne nagrody i dyplomy honorowe. „Śląsk” odwiedził 44 kraje na pięciu kontynentach, dał ponad 8 tysięcy koncertów dla ponad 26 milionów widzów.

III Święto Pary

Ponad 3 tys. osób wzięło udział w III edycji Święta Pary w Zabytkowej Kopalni Srebra. Mimo że pogoda nie dopisała w pierwszej części dnia, udało się uruchomić wszystkie maszyny o czasie i zaprezentować je w całej okazałości.

A zobaczyć w akcji można było ciężarówkę z 1927 r., samochód parowy z 1903 r., rekonstrukcję pojazdu parowego z 1814 r. Józefa Bożka, mały walec i traktor parowy, pompę strażacką, śrutownik do mielenia ziarna, kruszarkę do skał, siekierę i piłę, potężną angielską lokomobilę Ransomes, Sims & Jefferies, silniki diesla i dwa składy kolejowe na 7 1/4 cala. Maszyny przyjechały prosto z Muzeum starých strojů a technologií z czeskiego Żamberka.

Wieczorem Teatr Akt przeniósł Tarnowskie Góry do epoki pary poprzez spektakl Poza Czasem. Styl steampunk’owy był na wyciągnięcie ręki przez cały dzień – po Skansenie Maszyn Parowym spacerowali Miłośnicy w strojach niczym z powieści Juliusza Verne’a.

Na najmłodszych uczestników święta czekały warsztaty przygotowane tym razem przez fundację EkoZabawa. Była również płuczka do płukania srebra oraz kolejka skansenowa (prowadzona przez lokomotywę parową). 40 metrów pod ziemię zjechało ponad 600 turystów, a do miasta można było dojechać składem Stowarzyszenia Górnośląskich Kolei Wąskotorowych – SGKW Bytom napędzanym lokomotywą parową.

Organizatorem było Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Wydarzenie zostało dofinansowane ze środków Urzędu Miasta Tarnowskie Góry oraz Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach. Partnerzy: LOT Miast Gwarków, Miasto Bytom, Urząd Miejski Miasteczko Śląskie, Górnośląskie Centrum Rehabilitacji “Repty”, Politechnika Śląska, Tarnogórskie Starostwo Powiatowe, Viessman, Veolia, SolarEis oraz Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, czyli partner strategiczny obiektów UNESCO.

Święto Pary to wydarzenie, które promuje technikę parową i kulturę przemysłową na różne sposoby oraz różnymi środkami wyrazu.

Dlaczego akurat w Tarnowskich Górach?

235 lat temu rozpoczęła się rewolucja przemysłowa Górnego Śląska, a jej serce zabiło po raz pierwszy w Tarnowskich Górach. Dzięki sprowadzonej tu maszynie parowej, wykorzystanej do odwadniania wyrobisk niefunkcjonującej już kopalni kruszców srebra, ołowiu i cynku Fryderyk Tarnawskie Góry zapracowały na stałe miejsce w dziejach rewolucji przemysłowej.

Wyprawa w poszukiwaniu srebra – nowa oferta edukacyjna

Szkolna lekcja w podziemiach listy UNESCO? Brzmi nieprawdopodobnie, ale tak właśnie będzie! Od 1 października w Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach będzie można skorzystać z nowatorskiej oferty edukacyjnej dla klas 1-4 szkół podstawowych. Chodnik Okrężny (wykorzystywany do tej pory dla turystów niepełnosprawnych) zamieni się w pracownię badawczą wypełnioną rekwizytami. Całość zagadnień będzie kręciła się wokół 4 żywiołów. Dzieci m.in. przemienią się w młodych geologów, sprawdzą temperaturę pod ziemią, a z pyrlikiem w dłoni poszukają srebra. Wdrażanie projektu w życiu wchodzi w etap końcowy.

– Tarnogórska kopalnia została wpisana na listę UNESCO, co jest jednocześnie zaszczytem i zobowiązaniem do ochrony naszego dziedzictwa. A jak chronić, to edukować młodsze pokolenia. To one po nas będą pielęgnować tradycje i dbać o te miejsca, a co za tym idzie – ocalać od zapomnienia – powiedział prezes SMZT Zbigniew Pawlak podczas konferencji prasowej, która odbyła się 14 września.

Przewodnicy, którzy będą wcielać się w role edukatorów przeszli specjalne szkolenie. Zajęcia były w sumie testowane aż 7 razy. Podczas wakacji swój wolny czas poświęciły m.in. dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 9 w Tarnowskich Górach. Na spotkaniu z dziennikarzami dyrektor placówki Krzysztof Siwiec przyznał, że wiedział o pomyśle, ale założeń dot. efektów końcowych nie znał. Dzięki temu mógł się zachwycić i stwierdzić, że taka lekcja w kopalni pozwoli dzieciom wyciszyć się od codziennego zgiełku.

Podczas zajęć stworzona zostanie przestrzeń do samodzielnego badania, odkrywania, zdobywania informacji – uruchamiany zostanie proces edukacyjny oparty na doświadczeniu. Wykorzystany zostanie do tego Chodnik Okrężny w samym sercu trasy turystycznej. Warsztaty zostały zaplanowane tak, żeby wykorzystać charakter przestrzeni, która zachowała wiele cech dawnej kopalni, przez co w większym stopniu niż na trasie turystycznej można w niej obserwować zjawiska przyrodnicze i doświadczać historii. Lekcja pod ziemią jest zgodna z podstawą programową.

– 40 metrów pod ziemią nie ma zasięgu, więc nagle ze świata online dzieci przeniosą się do świata offline. Dzięki temu zaangażują wszystkie zmysły. Zamiast telefonu dostaną do rąk m.in. ołówek stolarski, mapę, termometr i chyba najbardziej zaawansowane technologicznie urządzenie – dalmierz, które służy do pomiaru odległości. Takie zajęcia na pewno będą procentować w szkole podczas zwykłych lekcji – mówił Adam Kałucki z firmy Locativo, która zajęła się projektem.

Innowacyjna oferta to efekt współpracy Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych ze Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, które zarządza jedynym w regionie światowym dziedzictwem. Scenariusz trasy edukacyjnej został przygotowany w ramach Textour Project (w Europie jest 11 państw, które biorą udział w tym nowatorskim projekcie, wśród nich jest Polska, którą reprezentują właśnie Tarnowskie Góry) oraz wdrożony wspólnie z firmą Locativo.

– Cieszymy się, że Textour Project połączył IETU z SMZT. To międzynarodowy projekt, który jest bardzo innowacyjny i zaangażował lokalną społeczność. Wspólnie ze stowarzyszeniem przygotowaliśmy nową ofertę, ale na tym nie koniec działań – powiedziała dr Joanna Piasecka z Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach.

Celem projektu jest wzmocnienie turystyki kulturowej na obszarach z dużym potencjałem. W najbliższym miesiącach uruchomiony zostanie internetowy kalendarz kulturalny Miast Gwarków, a także zakończą się prace nad scenariuszem wycieczek z przewodnikiem po Rezerwacie Segiet oraz Hałdzie Popłuczkowej.

Wyprawa w poszukiwaniu srebra – oferta edukacyjna

Podziemny rejs z poezją Andrzeja Kanclerza

Inspiracją do ich napisania były unikatowe tarnogórskie podziemia. I to właśnie w tych podziemiach autor postanowił je przeczytać. Za nami wieczór autorski Andrzeja Kanclerza w Sztolni Czarnego Pstrąga, zorganizowany (29 lipca 2023 r.) z okazji 40-lecia twórczości autora.

Poezja Andrzeja Kanclerza w podziemiach z listy UNESCO rozpoczęła się jeszcze przed zejściem 30 m pod ziemię – w plenerze Parku Repeckiego. Następnie 40 osób zeszło krętymi schodami 10 pięter pod ziemię i w tej wyjątkowej scenerii mieli okazję wsłuchać się w utwory tarnogórskiego artysty. Były utwory o naszych podziemiach, mieście Tarnowskie Góry, rodzinie… Wyrecytowane, a nawet zaśpiewane.

Andrzej Kanclerz (ur. 29 listopada 1963 r.) ma na swoim koncie kilkanaście tomików wierszy. Swoje prace publikował także w zbiorach opowiadań, antologiach, książkach popularnonaukowych i gazetach.

Jako literat, animator kultury i nauczyciel zainicjował tworzenie się środowiska literackiego w Tarnowskich Górach. Jest ekspertem w zakresie geografii literacko-kulturowej ziemi tarnogórskiej oraz życia literackiego miasta. Jego prace naukowe, popularnonaukowe, artykuły krytycznoliterackie oraz programy nauczania wraz ze scenariuszami lekcji są wykorzystywane zarówno przez pracowników naukowych Uniwersytetu Śląskiego lub Opolskiego jak i przez nauczycieli i bibliotekarzy szkół tarnogórskich. Zapraszany jest do szkół oraz ośrodków kultury w charakterze jurora konkursów literackich.

Od 1998 do 2021 roku prowadził warsztaty literackie w Tarnogórskim Centrum Kultury i animował kulturę literacką w mieście. Wynikiem podjętych działań było uaktywnienie i stworzenie środowiska młodoliterackiego, wydanie antologii, plakatów literackich i zorganizowanie międzynarodowych mityngów literackich, spotkań z autorami w ramach Salonu literackiego TCK oraz happeningów. Uczestnicy warsztatów nagradzani byli na ogólnopolskich konkursach poetyckich i wydali własne książki.

Od 2005 r. jest członkiem Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Ważną częścią działalności Andrzeja Kanclerza jest praca społeczna w charakterze sekretarza zarządu organizacji, które od 70 lat chroni zabytki miasta, upowszechnia jego historię i troszczy się o górnicze dziedzictwo tej ziemi. Ukoronowaniem działalności stowarzyszenia było doprowadzenie do wpisania Tarnowskich Gór na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2017 roku. We wniosku znalazły się dokumenty dotyczące dzieł literackich powstałych z inspiracji dziedzictwem gwarków tarnogórskich.

Od września rusza nowa trasa edukacyjna

W kalendarzu wakacje, ale w Zabytkowej Kopalni Srebra z listy UNESCO trwa tworzenie nowej oferty edukacyjnej, dedykowanej szkołom podstawowym. Chodnik Okrężny na co dzień niedostępny ożyje! Przewodnicy są już po pierwszych szkoleniach. Za nami także (udane) testy z udziałem dzieci.

Prace trwają, ale już teraz możemy zdradzić, że podczas zajęć edukacyjnych będzie wykorzystywana idea czterech żywiołów. Taka lekcja rozpocznie się na powierzchni, ale to co najciekawsze, będzie się oczywiście działo w podziemiach.

Woda to podstawowe wyzwanie, z jakim mierzyli się dawni górnicy oraz odczuwalny w podziemiach fenomen – woda tutaj kapie ze stropu, ściany są nieustająco wilgotne, woda kształtuje właściwości geologiczne tego miejsca. Zwiedzający będą badali jej właściwości, zebrana ze stropu kropla wody będzie również jedną z pamiątek z kopalni.

Ogień to towarzysz człowieka, który pozwolił odkrywać podziemne skarby – lampy rozświetlały mrok, napędzana ogniem maszyna parowa pozwalała pompować wodę zalewającą chodniki kopalni. Zwiedzający będą mogli poznać rodzaje i budowę lamp górniczych oraz doświadczyć ciemności, która zalega w podziemiach, gdy zabraknie ognia. 

Ziemia to żywioł, który jest tutaj wszech otaczający – dla wielu zwiedzających wizyta w kopalni to pierwsza w życiu okazja, by doświadczyć bycia pod ziemią, poczuć ją z tak bliska. Zwiedzający będą dotykali skał budujących skorupę Ziemi, brudzili się nią, a nawet tworzyli przy jej pomocy prace plastyczne. 

Powietrze to warunek przetrwania pod ziemią i obiekt troski współczesnych górników – uczestnicy pomogą im w mierzeniu przepływu powietrza i poznają zasady wentylacji.

Nowy produkt turystyczny będzie dostępny już od września. To wielkie przedsięwzięcie, które powstaje we współpracy Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej z Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych i firmą Locativo w ramach międzynarodowego Textour Project. W Europie jest 11 państw, które biorą udział w tym nowatorskim projekcie. Wśród nich jest Polska, którą reprezentują Tarnowskie Góry.

Razem na rzecz rozwoju turystyki kulturowej

Podziemia z listy UNESCO. Poszukiwani przewodnicy!

Lubisz nowe wyzwania i kontakt z ludźmi? Interesujesz się historią górnictwa oraz Tarnowskich Gór? Pragniesz zdobyć nowe umiejętności i poszerzać swoją wiedzę? Dołącz do naszego zespołu i oprowadzaj turystów po Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej organizuje specjalistyczny kurs przewodnicki, uprawniający do oprowadzania turystów odwiedzających jedyne w województwie śląskim obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na zgłoszenia czekamy do 7 maja włącznie. Na pierwsze spotkanie organizacyjne zapraszamy do budynku kopalni 9 maja o 16:30.

Wymagania:

  • chęć połączenia pracy z pasją
  • otwartość na nowe wyzwania
  • poczucie humoru
  • dyspozycyjność
  • wysoka kultura osobista
  • dobra kondycja fizyczna
  • znajomość języków obcych (niekonieczny, ale dodatkowy atut)

Co trzeba zrobić?

Wyślij swoje CV (wraz z klauzulą o przetwarzaniu danych osobowych)* wraz ze zdjęciem oraz numerem telefonu na adres mailowy smzt@kopalniasrebra.pl lub dostarcz osobiście do naszej siedziby przy ul. Gliwickiej 2 w Tarnowskich Górach (pon. – pt. od 8.00 do 16.00). Możesz też napisać coś więcej o sobie, uzasadnić swoją chęć bycia przewodnikiem, czy też dołączyć list motywacyjny.

Jak wygląda rekrutacja oraz kurs?

Każdy chętny zostanie zaproszony na wspólne spotkanie organizacyjne (na którym zostaną przedstawione wszystkie szczegóły) oraz indywidualną rozmowę kwalifikacyjną.

Pierwszym etapem szkolenia są wykłady, dzięki którym kandydaci przyswoją wiedzę i potrzebną teorię. Na kursie zostaną poruszone następujące zagadnienia:

  1. powstanie i historia Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej,
  2. odbudowa i udostępnianie dla turystów kopalni oraz sztolni,
  3. historia górnictwa tarnogórskiego, terminologie górnicze, geografia rejonu. geologia i mineralogia,
  4. historia Królewskiej Kopalni Fryderyk, maszyn parowych, sztolni tarnogórskich,
  5. fakty historyczne na temat Urzędu Górniczego, Dzwonnicy Gwarków, kultu św. Barbary,
  6. historia dot. zabytków miasta,
  7. informacje na temat zasobów tarnogórskiego muzeum,
  8. metodyka oprowadzania.
  9. droga do UNESCO,
  10. pierwsza pomoc i specyfika udzielania pierwszej pomocy pod ziemią.

Równocześnie prowadzone będą szkolenia w terenie. Dzięki temu przyszli przewodnicy zobaczą, jak wykorzystywać zdobytą wiedzę w praktyce (w Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni Czarnego Pstrąga). Szkolenie zakończy wewnętrzny egzamin.

Po rozmowie kwalifikacyjnej i przed rozpoczęciem szkolenia pobierana będzie opłata za udział w kursie w wysokości 50 zł. Gwarantujemy stałą współpracę na dogodnych warunkach

Zabytkowa Kopalnia Srebra to jedyna w Polsce trasa turystyczna, która prowadzi gości przez urokliwe podziemia będące pozostałością po dawnym górnictwie kruszcowym. Jej dł. wynosi 1740 m (270 m zwiedzający pokonują łodziami). W czasie niezwykłej wędrówki turyści oglądają pochodzące z XVIII i XIX w. przodki górnicze, dawne stanowiska pracy i narzędzia. By ożywić atmosferę zwiedzania, podziemia zostały wypełnione efektami dźwiękowymi. I tak z oddali można usłyszeć odgłosy ciężkiej pracy gwarków, kopalnianego zawału, jadących wózków oraz robót strzałowych.
W budynku nadszybia znajduje się nowoczesne centrum edukacji o tarnogórskim górnictwie kruszcowym. Można zapoznać się tu m.in. z metodami wydobycia rud srebra, ołowiu i cynku oraz odwadniania podziemi. Oczy turystów przykuwa specjalna instalacja obrazująca działanie pierwszej na obecnych ziemiach polskich maszyny parowej, którą do miasta sprowadzono pod koniec XVIII w.
Elementem zwiedzania jest także pokaz filmu w sali kinowej. Na całej trasie zwiedzania, turystom towarzyszy przewodnik.

Sztolnia Czarnego Pstrąga to jeden z najdłuższych w Europie podziemnych przepływów łodziami fragmentem XIX-wiecznej Sztolni Głębokiej Fryderyk. Obiekt położony jest na terenie urokliwego Parku Repeckiego. Wędrując alejkami, zza drzew wyłaniają się dwa okrągłe, pokryte dachem z gontu budynki. To szyby Ewa i Sylwester. Wewnątrz każdego z nich znajduje się wejście prowadzące do podziemnych przystani dla łodzi.
Trasa biegnie kilkadziesiąt metrów pod ziemią. W tajemniczej scenerii, przy świetle lamp karbidowych, turyści pokonują łodziami odcinek 600 m. Przewodnik wprawia łódki w ruch, odpychając się od ścian sztolni zwanych ociosami. Jednocześnie snuje opowieści o dawnym górnictwie. Z uwagi na sposób zwiedzania sztolnia nazywana jest również podziemną Wenecją.
Przy szybie Sylwester znajduje się nowoczesny budynek obsługi ruchu turystycznego.

*Zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/we wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb aktualnej rekrutacji na przewodnika po Sztolni Czarnego Pstrąga i Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach.

Klauzula informacyjna:

Zgodnie z art. 13 ogólnego Rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r. (Dz. Urz. Ue l 119 z 04.05.2016) informujemy, iż:
1)   administratorem pani/pana danych osobowych jest Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej;
2)   kontakt z inspektorem ochrony danych – Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, ul. Gliwicka 2, 42-600 Tarnowskie Góry, 32 285 52 02, smzt@kopalniasrebra.pl
3)   Pani/Pana dane osobowe przetwarzane będą dla potrzeb aktualnej rekrutacji – na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a ogólnego Rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r. oraz ustawy z dnia z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy;
4)   Pani/Pana oferta pracy przechowywana będzie przez okres rekrutacji;
5)   ma Pani/Pan prawo do żądania od administratora dostępu do danych osobowych, prawo do ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem;
6)   ma Pani/Pan prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego;
7)   podanie przez Panią/Pana danych osobowych jest dobrowolne ale jest warunkiem udziału w procesie rekrutacji. Konsekwencją niepodania danych osobowych będzie brak udziału w procesie rekrutacji;
8)   odbiorcami Pani/Pana danych osobowych będzie zespół ds. rekrutacji oraz pracodawca lub osoba upoważniona przez pracodawcę do wykonywania czynności w zakresie prawa pracy;
9)   Pani/Pana dane nie będą przetwarzane w sposób zautom

Tarnowskie Góry i Wieliczka. Prace artystów powróciły do Miasta Gwarków

Przejechały prawie 300 km w obie strony. Najpierw powstawały w plenerach i podziemiach Tarnowskich Gór. Następnie można je było oglądać w Kopalni Soli Wieliczka. Teraz powróciły do Miasta Gwarków! 1 kwietnia 2023 r. w Galerii pod Kopułą w budynku Zabytkowej Kopalni Srebra odbył się wernisaż wystawy „Tarnowskie Góry i Wieliczka – Śladami zabytków na Liście UNESCO”.

Prace stworzyły osoby z różnorakimi niepełnosprawnościami i fizycznymi ograniczeniami, którym talentu można jedynie pozazdrościć. Jak mówił prof. Werner Lubos, kurator wystawy, autorzy wykonali swoje dzieła chyba wszystkimi możliwymi technikami, a wybór, które z nich mają znaleźć się pod kopułą, był bardzo trudny (na kilka prac po prostu nie wystarczyło miejsca).

– Podziemia w Wieliczce i naszą kopalnię łączy lista UNESCO oraz fakt, że umożliwiamy zwiedzanie każdemu, bez względu na wiek lub niepełnosprawności. Może nie ma u nas tylu turystów oraz tak wielkiego „efektu wow”, jak w Wieliczce, ale na obrazach widać, że naszymi obiektami również da się zachwycać. Do tego ta nasza kopalnia jest… no właśnie, nasza i chcemy się nią chwalić kiedy tylko jest to możliwe – dodał Zbigniew Pawlak, prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

Na wystawie znalazło się 100 prac, które powstały podczas czerwcowego XXII Pleneru Malarskiego Artystów Niepełnosprawnych. Przez 3 dni uczestnicy wydarzenia najpierw zwiedzali tarnogórskie podziemia oraz plenery w mieście, a następnie swoje artystyczne wizje różnymi technikami i na różne sposoby przelewali na papier. 50 artystów stworzyło kilkaset prac (głównie obrazy olejne, ale też pastele, akwarele, ołówek, fotografie i po raz pierwszy linoryt). Na obrazach pojawiły się tarnogórskie podziemia, budynek Sztolni Czarnego Pstrąga, Skansen Maszyn Parowych i Dzwonnica Gwarków.

Od października wystawę po raz pierwszy można było oglądać w podziemiach Kopalni Soli w Wieliczce. Od 2 kwietnia prace niepełnosprawnych artystów można podziwiać w Galerii pod Kopułą. W wernisażu wzięli udział m.in. autorzy, goście z Wieliczki, górnicy oraz Miłośnicy. Wśród nich był malujący stopami Stanisław Kmiecik, który zaraz po oficjalnym otwarciu sięgnął po papier i w kilka minut namalował swoje kolejne dzieło.

– Od 13 października do 27 listopada wystawę w Wieliczce obejrzało ponad 200 tysięcy osób. Mam nadzieję, że udało się zapromować miasto i turyści będą chcieli zobaczyć jedyne w waszym regionie zabytki z listy UNESCO, również na żywo – powiedziała Magdalena Waśniowska-Nowak z Muzeum Żup Krakowskich.

Projekt zrealizowany został przez Muzeum Żup Krakowskich we współpracy z Fundacją Sztuki Osób Niepełnosprawnych w Krakowie i Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Wystawę można oglądać w godzinach otwarcia obiektu (I piętro, wejście od hallu głównego, wstęp bezpłatny).

Przypominamy, że nasz obiekt nazywany jest kopalnią bez barier (budynek oraz podziemna trasa turystyczna są w pełni przystosowane dla osób niepełnosprawnych). Do tego od kilku miesięcy posiadamy certyfikat “Bądź Przyjazny”, dzięki czemu można nas znaleźć na mapie miejsc przyjaznych dla każdego w powiecie tarnogórskim.

Kopalnia bez barier
Tarnowskie Góry w Wieliczce
Kopalnia bez barier z certyfikatem

Turystyka się odradza, więc można inwestować

W 2022 roku Zabytkową Kopalnię Srebra i Sztolnię Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach odwiedziło około 120 tysięcy turystów. To pierwszy dobry wynik po trudnym czasie ograniczeń epidemicznych. Turystyka się odradza, więc można myśleć o inwestycjach. Na terenie kopalni trwa remont maszynowni, gdzie powstanie miejsce edukacyjno-ekologiczne, określane roboczo jako Centrum Czterech Żywiołów.

UNESCO działa

Od stycznia do listopada w kopalni pojawiło się ponad 74 tys. turystów, a w sztolni – ponad 38 tys.

– To jeszcze nie jest rekord, ale turystyka się odradza i to bardzo dobry sygnał, który pozwala z nadzieją patrzeć w przyszłość, bo przypominamy, że nasza organizacja z własnych środków utrzymuje obiekty. Przed pandemią do Tarnowskich Gór przyjeżdżali goście z 90 krajów, teraz – mimo zniesienia ograniczeń covidowych – wciąż brakuje np. gości z Azji. Zwiększa się za to liczba zwiedzających z różnych części Polski i to też jest fajne, że odkrywają nas nasi rodacy – mówi Zbigniew Pawlak, Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

To efekt dobrego i rozsądnego zarządzania światowym dziedzictwem oraz współpracy, jaką SMZT nawiązało w tym roku z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią. W lipcu GZM stała się oficjalnie pierwszym w historii organizacji partnerem strategicznym. 20 grudnia na konferencji prasowej Pawlak razem z Jackiem Brzezinką podsumowali pierwsze pół roku współpracy. Jak mówi Członek Zarządu GZM, nawiązanie współpracy z SMZT było dobrą decyzją dla wszystkich 41 gmin z woj. śląskiego, które tworzą naszą metropolię. Z jednej strony mamy możliwość troski o dziedzictwo, o które stowarzyszenie dba, a z drugiej strony możemy też czerpać inspirację, jak 250 lat temu mieszkańcy ówczesnych Tarnowskich Gór i okolic śmiało wdrażali nowoczesne rozwiązania technologiczne i tak naprawdę rozpoczęli wielką rewolucję przemysłową na ziemiach Górnego Śląska.

Była maszynownia, a będzie centrum żywiołów

Wzrost liczby turystów, a także współpraca z partnerami (GZM, Veolia, Politechnika Śląska) pozwalają myśleć o inwestycjach. W wolnostojącym budynku byłej maszynowni trwa remont, którego efektem będzie nowoczesne Centrum Czterech Żywiołów.

– Nazwa jest na razie robocza, bo koncepcja też dopiero się tworzy. Jak widać na zdjęciach, pomysłów jest kilka. Na pewno będzie to miejsce, w którym będziemy opowiadać o innowacyjności i edukować w temacie ekologii – mówi Pawlak i jak dodaje, remont maszynowni powinien zakończyć się jesienią 2023 r. (to tzw. ścieżka edukacyjna organizowana w ramach trwającej Akademii Wodnej firmy Veolia). Na tym jednak nie koniec inwestycji.

Cała narracja dot. wody, ziemi, ognia i powietrza nie zmieści się w jednym budynku, dlatego w planach jest budowa kolejnego. To perspektywa minimum czterech najbliższych lat. Jak na kopalnię przystało, obiekty połączą się ze sobą w podziemiach.

W drodze na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwie Kulturowego

– Jeśli doprowadzimy w najbliższych miesiącach do wpisu „Kultu św. Barbary oraz tradycji górników kopalni kruszcowych na ziemi tarnogórskiej” na krajową listę, to droga do UNESCO jest już wtedy otwarta – powiedziała Agata Mucha, koordynatorka ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. W Zabytkowej Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach 19 listopada 2022 r. odbyły się konsultacje społeczne, które są elementem starań o wpisanie na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego tarnogórskich górniczych tradycji. Wspólnie ustalono nazwę elementu oraz nakreślono zarys wniosku. Wybrano także depozytariusza/ przedstawiciela, którym został prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej Zbigniew Pawlak.

W Mieście Gwarków wiele się zaczęło. Kult św. Barbary i jedno z pierwszych bractw patronki górników, turystyka industrialna dzięki tzw. Złotej Księdze, Bergfesty i oczywiście uruchomienie pierwszej na Górnym Śląsku maszyny parowej typu Newcomen i pierwszej na kontynencie europejskim typu Watt-Boulton, które były impulsem do zapoczątkowania wielu zwyczajów i tradycji kultywowanych po dziś dzień. Górnikom nadal patronuje św. Barbara, a 4 grudnia świętowana jest barbórka (i to nie tylko na Górnym Śląsku, bo w Stanach Zjednoczonych jest to National Miners’ Day, w Australii National Mining Day, a w Indiach National Coal Miners’ Day).

–  Jedno z pierwszych bractw św. Barbary, kult patronki górników, bergfesty… To jest nasze i to nas wyróżnia na tle innych. Charakteryzuje nas także ciągłość tradycji, choć wydobycie zakończyło się tutaj ponad sto lat temu. Dla przykładu w parafii w Bobrownikach Śl. co roku i nieprzerwanie odprawiane są msze barbórkowe. Powracamy do parady górniczej ulicami miasta. Górnicze tradycje są wciąż na ziemi tarnogórskiej żywe – dodał Pawlak.

Za nami otwarte spotkanie, ale przed nami mało czasu i długa droga. Wniosek musi powstać najpóźniej w pierwszej połowie grudnia. Można pomóc i podzielić się wspomnieniami lub po prostu napisać do naszego stowarzyszenia maila (na adres: smzt@kopalniasrebra.pl) z odpowiedzią, dlaczego nadal warto pielęgnować górnicze tradycje w Tarnowskich Górach?

Czy wiecie, że kult św. Barbary rozpoczął się w Tarnowskich Górach? Okazuje się, że patronka dobrej śmierci miała w mieście gwarków sporą rzeszę wyznawców. Odpowiedzialni za ten stan rzeczy byli jezuici, którzy przybyli do Tarnowskich Gór pod koniec XVII w. Jak donoszą kroniki, to właśnie zakonnicy mieli zainspirować powstanie bractwa św. Barbary już w 1721 roku, przy tarnogórskiej parafii Piotra i Pawła.  Ówczesny proboszcz parafii, ksiądz Andrzej Augustyn Ziebrowski napisał z tej okazji do Stolicy Apostolskiej list z prośbą o oficjalne zatwierdzenie istniejącego już bractwa. W międzyczasie rozpoczął on wraz z opiekunami kościoła, którymi byli okoliczni właściciele ziemscy i górnicy, budowę przykościelnej kaplicy ku czci świętej. Ukończono ją w roku 1730.

Kilkanaście lat do przodu, bo w 1747  r. do Miasta Gwarków, z przystankiem w Krakowie, dotarły dobre wieści ze Stolicy Apostolskiej. Papież Benedykt XIV w specjalnej bulli uznał istnienie bractwa, zatwierdzając jego statut. Miejscowi uznali, że ogłoszenie tej dobrej nowiny w zwykłą niedzielę nie przystoi, dlatego zdecydowali, że bullę ogłoszą w święto Wniebowzięcia, czyli 15 sierpnia. Nie wiemy niestety, jak wyglądała owa uroczystość. Wiemy natomiast, że 5 dni wcześniej proboszcz dokonał aktu darowizny dla bractwa,  zapisując mu część własnej ziemi na konieczne wydatki. Wyraził przy tej okazji pragnienie, aby istniało ono zawsze.

16 lipca 1784 roku w szybie Rudolphine odkryto złoża rud srebronośnych. Wkrótce potem na miejscu założono Królewską Kopalnię Fryderyk, uruchomiono także pierwszą w regionie maszynę parową. Oba momentu uważa się nie tylko za początek drugiej tarnogórskiej rewolucji górniczej, symboliczny start europejskiej rewolucji przemysłowej, ale także prapoczątek przemysłowego Górnego Śląska, jaki znamy dziś.

Na pamiątkę lipcowego odkrycia górnicy spotykali się przy usypanym na miejscu kopcu przez ponad sto lat. W nawiązaniu do tego wydarzenia od kilku lat w mieście organizowana jest Barbórka w środku lata. Bo Bergfest czyli święto górnicze – jeszcze nie jako barbórka – obchodzono w Tarnowskich Górach już w końcu XVIII wieku w połowie lipca.

Pamięć o św. Barbarze w świadomości mieszkańców Tarnowskich Gór i okolic jest mocno zakorzeniona.  Nic więc dziwnego, że w wielu miejscach powiatu tarnogórskiego spotkać można patronkę dobrej śmierci w różnych postaciach, albo w firmie obrazów, albo rzeźb. Wiele wizerunków zostało utrwalonych w publikacjach – np. św. Barbarę z herbem Tarnowskich Gór umieścił w Bürgerliche Heraldik dr Paul Knotel, natomiast w Jednodniówce Wydanej Przez Związek Propagandy Województwa Śląskiego w 1938 r. widzimy zdjęcie rzeźby św. Barbary z Koszęcina.

Zacznijmy jednak od podziemi ! Figura patronki górników znajduje się na gł. 40 m, na trasie turystycznej jednej z najciekawszych atrakcji regionu Zabytkowej Kopalni Srebra – miejsca światowego dziedzictwa UNESCO. Figurę poświęcono 4 grudnia 2019 r. na nadszybiu, podczas tradycyjnej barbórki organizowanej przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

Na powierzchni patronkę górników odnajdziemy w wielu lokalizacjach jak choćby w kościele pw. Św. ap. Piotra i Pawła, gdzie znajduje się obraz św. Barbary oraz pochodząca z 1730 r. kaplica ku czci świętej. Udając się do Muzeum w Tarnowskich Górach zobaczyć można XIX-wieczny obraz ze świętą Barbarą z przemysłowym górniczym krajobrazem miasta. Kolejny wizerunek znajduje się w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Bobrownikach Śląskich, dzielnicy Tarnowskich Gór. W dzielnicy tej znajduje się również kapliczka ku czci świętej Barbary. Wybudowano ją w 1981 r. staraniem Komisji Zakładowej NSZZ Solidarnośc i byłej dyrekcji kopalni odkrywkowej dolomitu. Kapliczka znajduje się w okolicy tzw. kanionu tarnogórskiego przy linii Kolei Wąskotorowej.

Św. Barbarę odnajdziemy również w gminie Zbrosławice, a dokładnie w kościele św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Karchowicach, a także w koście pw. Wniebowzięcia NMP w Miasteczku Śląskim.

Garść faktów historycznych potwierdza, że tarnogórskie górnicze tradycje to wartości, które trzeba chronić. Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego prowadzi Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wspólnie z Narodowym Instytutem Dziedzictwa. Obowiązek ochrony i inwentaryzacji tradycji, zwyczajów, czy też umiejętności związanych z tradycyjnym rzemiosłem nakłada na państwo konwencja UNESCO z 2003 roku. Obecnie na liście znajdują się  64 zjawiska,  są to m.in.: polonez, jako polski taniec, umiejętność ręcznego malowania wzoru opolskiego i Pochód Lajkonika.

Święto Niepodległości z dźwiękami kopalni

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej zagrała koncert w Anneliese Brost Musikforum Ruhr w niemieckim Bochum. Najważniejszym punktem programu był Silver Concerto na klawesyn, orkiestrę smyczkową i dźwięki tarnogórskiej kopalni Adama Wesołowskiego. Na występ zaproszono 14 listopada 2022 r. z okazji Narodowego Święta Niepodległości.

Wykonawcy:
Marek Toporowski – klawesyn
Yaroslav Shemet – dyrygent
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej
Program:
Myroslav Skoryk – Melodia
Johann Sebastian Bach – Koncert klawesynowy d-moll BWV 1052
Johann Sebastian Bach – III Koncert Brandenburski G-dur BWV 1048 w wersji „industrialnej” (opr. Adam Wesołowski)
Adam Wesołowski – Silver Concerto na klawesyn, orkiestrę smyczkową i dźwięki Zabytkowej Kopalni Srebra

Współorganizatorzy:

  • Konsulat Generalny RP w Kolonii
  • Instytut Polski w Düsseldorfie
  • Kofinanziert im Rahmen des Mehrjahresprogramms NIEPODLEGŁA für 2017-2022
  • im Rahmen des Förderprogramms „Kulturelle Brücken” des Adam-Mickiewicz-Instituts

Silver Concerto to koncert industrialny na klawesyn, orkiestrę smyczkową i multimedia wykorzystujące dźwięki i obrazy zarejestrowane w kopalni. Aby podkreślić wyjątkowość tego miejsca, kompozytor wprowadził symbolikę na różnych poziomach. Każda z 4 części nawiązuje do historii miasta. Skomponowany został na zamówienie Urzędu Miasta Tarnowskie Góry, Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej i Pałacu w Rybnej. Koncert swoją premierę miał w 2019 r., ale wciąż można go słuchać na kanale You Tube:

Część 1:
https://www.youtube.com/watch?v=JC7vnda7Jps

Część 2:
https://www.youtube.com/watch?v=4vRYHkwDUKo

Część 3:
https://www.youtube.com/watch?v=XyPYEcnbL_o

Część 4:
https://www.youtube.com/watch?v=4FJ7rq76gKI