kopalnia – Strona 2 – Zabytkowa Kopalnia Srebra

Industriada 2023 z superbohaterami. Człowiek Dynamit w kopalni

Za nami kolejna Industriada, która tym razem odbyła się 17 czerwca 2023 r. Była to już w sumie 14. edycja Święta Szlaku Zabytków Techniki w woj. śląskim, ale po raz pierwszy w podziemiach Zabytkowej Kopalni Srebra można było spotkać tarnogórskiego superbohatera – Człowieka Dynamita. Tradycyjnie Industriada odbyła się także w Sztolni Czarnego Pstrąga.

ZABYTKOWA KOPALNIA SREBRA w Tarnowskich Górach

To była Iście wybuchowa szychta! Zwiedzanie kopalni z listy UNESCO tym razem było fabularyzowane. W sali kinowej czekał Alfred Nobel – wynalazca dynamitu. Szwedzki naukowiec co prawda nigdy Tarnowskich Gór nie odwiedził, ale górnicy wydobywający tutaj podziemne skarby, używali materiałów wybuchowych podczas fedrowania. Turyści wzięli więc udział w ciekawych eksperymentach, a później udali się do muzeum oraz 40 m pod ziemię w poszukiwaniu Człowieka Dynamita (efekt uboczny badań naukowca) oraz… Emila Nobla (w XIX w. wyniku kilku eksplozji w fabryce nitrogliceryny zginął brat Alfreda oraz kilku innych naukowców).

Pod ziemią faktycznie tarnogórski superbohater się znalazł, ale zanim turyści dotarli na przystań, gdzie się ukrywał, mogli zobaczyć jeszcze kilka innych scenek aktorskich oraz korytarze zaaranżowane specjalnie na tę okazję. W dawnej prochowni można było nawet na własne obejrzeć dynamit.

W postaci wcielili się aktorzy kolektywu teatralnego pn. Lufcik na korbkę.

Człowiek Dynamit, chociaż jest postacią fikcyjną, nie został wykorzystany przez przypadek. To wizerunek, który pojawił się w Gazecie Przemysłowej „Glück Auf” w 1908 r. (został znaleziony w zbiorach Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej; najpierw był Człowiek Dynamit, długo długo nic, a dopiero później Marvel). Połączenie wątków kulturowych z przeszłości i teraźniejszości stało się więc ciekawym odkryciem oraz okazją do interaktywnych działań performatywnych.

Wydarzenie zostało dofinansowane ze środków Gminy Tarnowskie Góry oraz Starostwa Powiatowego w Tarnowskich Górach.

Industriada 2023 z superbohaterami. Hydra Przemysłu w sztolni

Kolarska rywalizacja w plenerze obiektu UNESCO

Ponad 800 zawodników w różnym wieku sprawdziło swoje siły na czterech dystansach podczas tarnogórskiej edycji Bike Atelier MTB Maraton, która odbyła się w niedzielę 28 maja 2023 r. Na miejsce startu oraz miasteczka zawodów tym razem wybrano plener Zabytkowej Kopalni Srebra.

– Trasa bardzo fajna, bo szybka – przyznawali zgodnie zapytani o przejazd uczestnicy zawodów. Trasy prowadzące od kopalni przez Repty, Zbrosławice, Park Repecki, Rezerwat Segiet, Stolarzowice aż po Ptakowice liczyły od 17,5 do 66,5 km. Rywalizacja odbywała się w kategoriach PRO, HOBBY, MINI i FAMILY. Dodatkowo na terenie Skansenu Maszyn Parowych na krótkich dystansach ścigały się dzieci do lat 8.

To jedna z największych tego typu imprez w Polsce i w sumie trzecie zawody w Tarnowskich Górach. W zeszłym roku kolarzy można było spotkać m.in. w Parku Repeckim i w pobliżu Sztolni Czarnego Pstrąga.

Szychta na grubie, czyli oprowadzamy po śląsku

Jak wyglądała typowo szychta na grubie? Jak ciężko fedrowali nasi gwarkowie? Czym pod ziemią jest durszlak (z niem. Durchschlag)? Na te pytania odpowiadają przewodnicy, którzy snują swoją gawędę, odkrywając przed turystami zarówno tajniki historii regionu, jak i ślonskij godki. Nowość w Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach. Zapraszamy turystów na wyprawę w głąb ziemi z przewodnikiem, który oprowadza po śląsku.

Wywodzące się ze śląskich tradycji „Szczęść Boże” to pozdrowienie górnicze, którego nie trzeba nikomu tłumaczyć lub wyjaśniać. Używali go tarnogórscy gwarkowie wydobywający srebro i używają go przewodnicy, rozpoczynając oraz kończąc każdą wycieczkę. Typowe śląskie słowa są obowiązkowymi elementami podczas oprowadzania. Wychodzimy naprzeciw turystom, którzy oczekują czegoś więcej.

– Zdarzyły nam grupy z woj. opolskiego, które pytały, a nie możecie trochę pogodać? I tak to się zaczęło. Zresztą rozprowiomy na co dzień, bo są my ze Śląska. Jedynie musieliśmy przyswoić określenia typowo górnicze – mówi jedna z przewodniczek Kornelia Wylężek.

„Oprowadzanie po śląsku” to nasza nowa stała oferta (tylko w Zabytkowej Kopalni Srebra), którą wprowadziliśmy podczas tegorocznej majówki. W sumie gwarą posługuje się kilkunastu przewodników, którzy przed wprowadzeniem pomysłu w życie przeszli specjalne wewnętrzne szkolenie.

Jak dodaje inny przewodnik, Andrzej Kupka, który już ma na swoim koncie debiut po śląsku, do turystów się mówi po polsku, dlatego trzeba się po prostu przestawić. Była to mała 9-osobowa grupa i na początku był stres, jednak kiedy się umie godać, to z czasem wychodzi to z człowieka naturalnie.

– Mamy przewodników, którzy na co dzień na stałe oprowadzają w językach: angielskim, niemieckim, czeskim i rosyjskim. Na zamówienie zdarzają się także hiszpański i francuski. Teraz dodaliśmy naszą gwarę. Chcemy się wyróżniać na tle innych, a nas – Ślązaków, na pewno wyróżnia język śląski. To nasze niematerialne dziedzictwo, które chcemy pielęgnować. Dlatego nie wstydzimy się godać i zapraszamy na taką szychę do tarnogórskich podziemi – mówił Zbigniew Pawlak, prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, które zarządza jedynymi w regionie turystycznymi obiektami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Poziom znajomości języka śląskiego wśród turystów nie ma tutaj żadnego znaczenia. Do skorzystania z oferty zapraszamy każdego. W najbliższej przyszłości godać zaczną również przewodnicy w Sztolni Czarnego Pstrąga.

PODZIEMNA TRASA TURYSTYCZNA I MUZEUM MULTIMEDIALNE PO ŚLĄSKU
terminy i bilety dostępne TUTAJ

Od majówki wsiadamy do wąskotorówki

Sezon letni 2023 z wąskotorówką SGKW Bytom startuje. Pociągi na trasie Bytom-Tarnowskie Góry (z obowiązkowym postojem nieopodal Zabytkowej Kopalni Srebra) będą kursowały w prawie każdy weekend.

To wyjątkowy rok dla najstarszej nieprzerwanie czynnej kolei wąskotorowej na świecie, która kursuje od 1853 r., czyli od 170 lat. Do tego Stowarzyszenie Górnośląskich Kolei Wąskotorowych, a więc organizacja zrzeszająca hobbystów kolejnictwa została założona w 2003 r. O wydarzenia związanych z obchodami okrągłych rocznic SGKW będzie informować w swoich mediach społecznościowych na bieżąco, ale to co najważniejsze już wiemy.

Sezon letni rozpoczyna się 1 maja. Pierwszy pociąg rusza ze stacji Bytom Karb Wąskotorowy po godz. 9:00. Bilety w cenach 15 i 20 zł (w jedną stronę) są do nabycia u konduktora oraz przez internet (na stronie www.bilety.sgkw.eu). Przy okazji na pierwszej stacji w Bytomiu można zwiedzić Izbę Tradycji z wystawionym taborem czynną w godz. 11:00-16:00. Zwiedzanie z przewodnikiem rozpoczyna się o godz. 11:30 i 14:30. W wybrane dni pociąg prowadzi parowóz Ryszard.

Przypominamy, że wąskotorówka kursuje do Tarnowskich Gór i zatrzymuje się w pobliżu wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Zabytkowej Kopalni Srebra.

Noc Szakala w podziemiach z listy UNESCO

185 uczestników z Polski i Austrii podzielonych na 33 patrole wzięło udział w tegorocznej jubileuszowej X edycji ogólnopolskiej gry terenowej Noc Szakala. 22 kwietnia młodych kryptologów można było spotkać w aż 5 miastach regionu (Bytom, Tarnowskie Góry i okolice). Zagadki musieli rozwiązać m.in. po raz pierwszy w Zabytkowej Kopalni Srebra i kolejny rok z rzędu w Sztolni Czarnego Pstrąga.

Tegoroczna edycja wydarzenia odbyła się pod hasłem „Twierdza Szyfrów”. Uczestnicy w ciągu doby musieli pokonać ponad 50 km. Z podręcznikiem w ręku i potrzebnym ekwipunkiem na plecach trzeba było najpierw dotrzeć do celu, a następnie zmierzyć się z zagadkami do rozwiązania. W podziemiach sztolni musieli wsiąść do łodzi i dryfując poradzić sobie z jednym z zadań. Sztolnia znalazła się na mapie gry już po raz drugi (w zeszłym roku uczestnicy musieli nawet zamorsować w zimnej wodzie). W tym roku do zabawy dołączył drugi obiekt z listy UNESCO, czyli kopalni srebra, gdzie zadanie rozpoczynało się od zejścia po schodach przedziałem szybowym 40 m po ziemię.

Wiedzą historyczną i kondycją najlepiej wykazały się bytomskie i chorzowskie patrole. Pierwsze miejsce zajął patrol „2 Harcerska Drużyna Wodna” z Bytomia, tuż za nią uplasował się patrol również z Bytomia – „Magiczne cukierki spod ciemnej gwiazdy” a na trzecim miejscu patrol z Chorzowa – „Jeronie kaj zaś my som”. Imprezę podsumowano 23 kwietnia na bytomskim rynku.

Noc Szakala to rajd, w którym organizator pokazuje, że warto odwiedzić Śląsk, poznać jego tajemnice i walory turystyczne, a zagadki, zadania sprawnościowe oraz fabuła są dobrym do tego dodatkiem. I edycja gry terenowej odbyła się w 2002 r. W zabawie bierze udział przede wszystkim środowisko harcerskie. To pomysł na aktywne i ciekawe spędzenie wolnego czasu, którego głównym organizatorem jest ZHP w Bytomiu.

Fotorelacja ze sztolni:

Podziemia z listy UNESCO. Poszukiwani przewodnicy!

Lubisz nowe wyzwania i kontakt z ludźmi? Interesujesz się historią górnictwa oraz Tarnowskich Gór? Pragniesz zdobyć nowe umiejętności i poszerzać swoją wiedzę? Dołącz do naszego zespołu i oprowadzaj turystów po Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej organizuje specjalistyczny kurs przewodnicki, uprawniający do oprowadzania turystów odwiedzających jedyne w województwie śląskim obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na zgłoszenia czekamy do 7 maja włącznie. Na pierwsze spotkanie organizacyjne zapraszamy do budynku kopalni 9 maja o 16:30.

Wymagania:

chęć połączenia pracy z pasją
otwartość na nowe wyzwania
poczucie humoru
dyspozycyjność
wysoka kultura osobista
dobra kondycja fizyczna
znajomość języków obcych (niekonieczny, ale dodatkowy atut)

Co trzeba zrobić?

Wyślij swoje CV (wraz z klauzulą o przetwarzaniu danych osobowych)* wraz ze zdjęciem oraz numerem telefonu na adres mailowy smzt@kopalniasrebra.pl lub dostarcz osobiście do naszej siedziby przy ul. Gliwickiej 2 w Tarnowskich Górach (pon. – pt. od 8.00 do 16.00). Możesz też napisać coś więcej o sobie, uzasadnić swoją chęć bycia przewodnikiem, czy też dołączyć list motywacyjny.

Jak wygląda rekrutacja oraz kurs?

Każdy chętny zostanie zaproszony na wspólne spotkanie organizacyjne (na którym zostaną przedstawione wszystkie szczegóły) oraz indywidualną rozmowę kwalifikacyjną.

Pierwszym etapem szkolenia są wykłady, dzięki którym kandydaci przyswoją wiedzę i potrzebną teorię. Na kursie zostaną poruszone następujące zagadnienia:

powstanie i historia Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej,
odbudowa i udostępnianie dla turystów kopalni oraz sztolni,
historia górnictwa tarnogórskiego, terminologie górnicze, geografia rejonu. geologia i mineralogia,
historia Królewskiej Kopalni Fryderyk, maszyn parowych, sztolni tarnogórskich,
fakty historyczne na temat Urzędu Górniczego, Dzwonnicy Gwarków, kultu św. Barbary,
historia dot. zabytków miasta,
informacje na temat zasobów tarnogórskiego muzeum,
metodyka oprowadzania.
droga do UNESCO,
pierwsza pomoc i specyfika udzielania pierwszej pomocy pod ziemią.

Równocześnie prowadzone będą szkolenia w terenie. Dzięki temu przyszli przewodnicy zobaczą, jak wykorzystywać zdobytą wiedzę w praktyce (w Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni Czarnego Pstrąga). Szkolenie zakończy wewnętrzny egzamin.

Po rozmowie kwalifikacyjnej i przed rozpoczęciem szkolenia pobierana będzie opłata za udział w kursie w wysokości 50 zł. Gwarantujemy stałą współpracę na dogodnych warunkach

Zabytkowa Kopalnia Srebra to jedyna w Polsce trasa turystyczna, która prowadzi gości przez urokliwe podziemia będące pozostałością po dawnym górnictwie kruszcowym. Jej dł. wynosi 1740 m (270 m zwiedzający pokonują łodziami). W czasie niezwykłej wędrówki turyści oglądają pochodzące z XVIII i XIX w. przodki górnicze, dawne stanowiska pracy i narzędzia. By ożywić atmosferę zwiedzania, podziemia zostały wypełnione efektami dźwiękowymi. I tak z oddali można usłyszeć odgłosy ciężkiej pracy gwarków, kopalnianego zawału, jadących wózków oraz robót strzałowych.
W budynku nadszybia znajduje się nowoczesne centrum edukacji o tarnogórskim górnictwie kruszcowym. Można zapoznać się tu m.in. z metodami wydobycia rud srebra, ołowiu i cynku oraz odwadniania podziemi. Oczy turystów przykuwa specjalna instalacja obrazująca działanie pierwszej na obecnych ziemiach polskich maszyny parowej, którą do miasta sprowadzono pod koniec XVIII w.
Elementem zwiedzania jest także pokaz filmu w sali kinowej. Na całej trasie zwiedzania, turystom towarzyszy przewodnik.

Sztolnia Czarnego Pstrąga to jeden z najdłuższych w Europie podziemnych przepływów łodziami fragmentem XIX-wiecznej Sztolni Głębokiej Fryderyk. Obiekt położony jest na terenie urokliwego Parku Repeckiego. Wędrując alejkami, zza drzew wyłaniają się dwa okrągłe, pokryte dachem z gontu budynki. To szyby Ewa i Sylwester. Wewnątrz każdego z nich znajduje się wejście prowadzące do podziemnych przystani dla łodzi.
Trasa biegnie kilkadziesiąt metrów pod ziemią. W tajemniczej scenerii, przy świetle lamp karbidowych, turyści pokonują łodziami odcinek 600 m. Przewodnik wprawia łódki w ruch, odpychając się od ścian sztolni zwanych ociosami. Jednocześnie snuje opowieści o dawnym górnictwie. Z uwagi na sposób zwiedzania sztolnia nazywana jest również podziemną Wenecją.
Przy szybie Sylwester znajduje się nowoczesny budynek obsługi ruchu turystycznego.

*Zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. a Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/we wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb aktualnej rekrutacji na przewodnika po Sztolni Czarnego Pstrąga i Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach.

Klauzula informacyjna:

Zgodnie z art. 13 ogólnego Rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r. (Dz. Urz. Ue l 119 z 04.05.2016) informujemy, iż:
1)   administratorem pani/pana danych osobowych jest Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej;
2)   kontakt z inspektorem ochrony danych – Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, ul. Gliwicka 2, 42-600 Tarnowskie Góry, 32 285 52 02, smzt@kopalniasrebra.pl
3)   Pani/Pana dane osobowe przetwarzane będą dla potrzeb aktualnej rekrutacji – na podstawie art. 6 ust. 1 lit. a ogólnego Rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r. oraz ustawy z dnia z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy;
4)   Pani/Pana oferta pracy przechowywana będzie przez okres rekrutacji;
5)   ma Pani/Pan prawo do żądania od administratora dostępu do danych osobowych, prawo do ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie. Wycofanie zgody nie wpływa na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem;
6)   ma Pani/Pan prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego;
7)   podanie przez Panią/Pana danych osobowych jest dobrowolne ale jest warunkiem udziału w procesie rekrutacji. Konsekwencją niepodania danych osobowych będzie brak udziału w procesie rekrutacji;
8)   odbiorcami Pani/Pana danych osobowych będzie zespół ds. rekrutacji oraz pracodawca lub osoba upoważniona przez pracodawcę do wykonywania czynności w zakresie prawa pracy;
9)   Pani/Pana dane nie będą przetwarzane w sposób zautom

Zostań przewodnikiem w tarnogórskich obiektach UNESCO!

Lubisz nowe wyzwania i kontakt z ludźmi? Interesujesz się historią górnictwa oraz Tarnowskich Gór? Pragniesz zdobyć nowe umiejętności i poszerzać swoją wiedzę? Dołącz do naszego zespołu i oprowadzaj turystów po Zabytkowej Kopalni Srebra i Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach. Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej organizuje specjalistyczny kurs przewodnicki, uprawniający do oprowadzania turystów odwiedzających jedyne w województwie śląskim obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Na zgłoszenia czekamy do 7 maja włącznie. Na pierwsze spotkanie organizacyjne zapraszamy do budynku kopalni 9 maja o 16:30.

Wymagania:

chęć połączenia pracy z pasją
otwartość na nowe wyzwania
poczucie humoru
dyspozycyjność
wysoka kultura osobista
dobra kondycja fizyczna
znajomość języków obcych (niekonieczny, ale dodatkowy atut)

Co trzeba zrobić?

Jak wygląda rekrutacja oraz kurs?

Każdy chętny zostanie zaproszony na wspólne spotkanie organizacyjne (na którym zostaną przedstawione wszystkie szczegóły; zaplanowane na 9 maja) oraz indywidualną rozmowę kwalifikacyjną.

Pierwszym etapem szkolenia są wykłady, dzięki którym kandydaci przyswoją wiedzę i potrzebną teorię. Na kursie zostaną poruszone następujące zagadnienia:

powstanie i historia Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej,
odbudowa i udostępnianie dla turystów kopalni oraz sztolni,
historia górnictwa tarnogórskiego, terminologie górnicze, geografia rejonu. geologia i mineralogia,
historia Królewskiej Kopalni Fryderyk, maszyn parowych, sztolni tarnogórskich,
fakty historyczne na temat Urzędu Górniczego, Dzwonnicy Gwarków, kultu św. Barbary,
historia dot. zabytków miasta,
informacje na temat zasobów tarnogórskiego muzeum,
metodyka oprowadzania.
droga do UNESCO,
pierwsza pomoc i specyfika udzielania pierwszej pomocy pod ziemią.

Po rozmowie kwalifikacyjnej i przed rozpoczęciem szkolenia pobierana będzie opłata za udział w kursie w wysokości 50 zł. Gwarantujemy stałą współpracę na dogodnych warunkach

Klauzula informacyjna:

Tarnowskie Góry i Wieliczka. Prace artystów powróciły do Miasta Gwarków

Przejechały prawie 300 km w obie strony. Najpierw powstawały w plenerach i podziemiach Tarnowskich Gór. Następnie można je było oglądać w Kopalni Soli Wieliczka. Teraz powróciły do Miasta Gwarków! 1 kwietnia 2023 r. w Galerii pod Kopułą w budynku Zabytkowej Kopalni Srebra odbył się wernisaż wystawy „Tarnowskie Góry i Wieliczka – Śladami zabytków na Liście UNESCO”.

Prace stworzyły osoby z różnorakimi niepełnosprawnościami i fizycznymi ograniczeniami, którym talentu można jedynie pozazdrościć. Jak mówił prof. Werner Lubos, kurator wystawy, autorzy wykonali swoje dzieła chyba wszystkimi możliwymi technikami, a wybór, które z nich mają znaleźć się pod kopułą, był bardzo trudny (na kilka prac po prostu nie wystarczyło miejsca).

– Podziemia w Wieliczce i naszą kopalnię łączy lista UNESCO oraz fakt, że umożliwiamy zwiedzanie każdemu, bez względu na wiek lub niepełnosprawności. Może nie ma u nas tylu turystów oraz tak wielkiego „efektu wow”, jak w Wieliczce, ale na obrazach widać, że naszymi obiektami również da się zachwycać. Do tego ta nasza kopalnia jest… no właśnie, nasza i chcemy się nią chwalić kiedy tylko jest to możliwe – dodał Zbigniew Pawlak, prezes Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

Na wystawie znalazło się 100 prac, które powstały podczas czerwcowego XXII Pleneru Malarskiego Artystów Niepełnosprawnych. Przez 3 dni uczestnicy wydarzenia najpierw zwiedzali tarnogórskie podziemia oraz plenery w mieście, a następnie swoje artystyczne wizje różnymi technikami i na różne sposoby przelewali na papier. 50 artystów stworzyło kilkaset prac (głównie obrazy olejne, ale też pastele, akwarele, ołówek, fotografie i po raz pierwszy linoryt). Na obrazach pojawiły się tarnogórskie podziemia, budynek Sztolni Czarnego Pstrąga, Skansen Maszyn Parowych i Dzwonnica Gwarków.

Od października wystawę po raz pierwszy można było oglądać w podziemiach Kopalni Soli w Wieliczce. Od 2 kwietnia prace niepełnosprawnych artystów można podziwiać w Galerii pod Kopułą. W wernisażu wzięli udział m.in. autorzy, goście z Wieliczki, górnicy oraz Miłośnicy. Wśród nich był malujący stopami Stanisław Kmiecik, który zaraz po oficjalnym otwarciu sięgnął po papier i w kilka minut namalował swoje kolejne dzieło.

– Od 13 października do 27 listopada wystawę w Wieliczce obejrzało ponad 200 tysięcy osób. Mam nadzieję, że udało się zapromować miasto i turyści będą chcieli zobaczyć jedyne w waszym regionie zabytki z listy UNESCO, również na żywo – powiedziała Magdalena Waśniowska-Nowak z Muzeum Żup Krakowskich.

Projekt zrealizowany został przez Muzeum Żup Krakowskich we współpracy z Fundacją Sztuki Osób Niepełnosprawnych w Krakowie i Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Wystawę można oglądać w godzinach otwarcia obiektu (I piętro, wejście od hallu głównego, wstęp bezpłatny).

Przypominamy, że nasz obiekt nazywany jest kopalnią bez barier (budynek oraz podziemna trasa turystyczna są w pełni przystosowane dla osób niepełnosprawnych). Do tego od kilku miesięcy posiadamy certyfikat „Bądź Przyjazny”, dzięki czemu można nas znaleźć na mapie miejsc przyjaznych dla każdego w powiecie tarnogórskim.

Kopalnia bez barier

Tarnowskie Góry w Wieliczce

Kopalnia bez barier z certyfikatem

Tarnogórskie podziemia na potężnym billboardzie

Ma aż 14 metrów wysokości, więc nie da się go nie zauważyć. Na skrzyżowaniu DK78 z DW908 pojawiły się tarnogórskie podziemia. U zbiegu dróg dojazdowych do Tarnowskich Gór, Miasteczka Śląskiego i Nakła Śląskiego potężny billboard promuje jedyne w województwie śląskim zabytki UNESCO.

Sama grafika ma 12,5 m szerokości oraz 4,5 m wysokości. Na nośniku reklamowym są dwie grafiki – z jednej strony Zabytkowa Kopalnia Srebra, a z drugiej Sztolnia Czarnego Pstrąga. Bilboard to efekt współpracy Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej ze Starostwem Powiatowym w Tarnowskich Górach.

Przypomnijmy, że od ponad roku przy pięciu drogach dojazdowych do miasta stoją tzw. witacze (pierwsze tego typu w Polsce; ul: Zagórska, Korola, Gliwicka, Częstochowska i Pyskowicka). Ich lokalizacje nie są idealne, ale wszystkie znaki zostały postawione zgodnie w obowiązującymi wytycznymi oraz po uzyskaniu odpowiednich zgód.

Tarnogórskie tradycje barbórkowe na liście NID

„Zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kopalni kruszcowych na ziemi tarnogórskiej”. Tak brzmi nowy element wpisany w marcu 2023 r. na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. O wpis od kilku miesięcy starali się przedstawiciele Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, którzy kilka lat temu doprowadzili 28 pogórniczych artefaktów na listę UNESCO.

W drodze na listę

–Każdy ma swoje tradycje, ale na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego znajduje się tylko to, co jest unikatowe. Pozdrowienie „Szczęść Boże”, święto górnicze w lipcu, strój gwarka… To jest nasze i to nas wyróżnia na tle innych. Dlatego musimy edukować, dbać o to i chronić od zapomnienia – mówi prezes Zbigniew Pawlak, który po konsultacjach z mieszkańcami został przedstawicielem depozytariusza wniosku (SMZT).

Wniosek ma prawie 30 stron i był pisany przez kilka tygodni. Tradycje górnicze trzeba było nie tylko szczegółowo opisać, ale także wskazać sposoby na ochronę, czy też uzasadnić ich wagę. W listopadzie odbyły się obowiązkowe konsultacje społeczne, a w napisaniu wniosku pomagała Agata Mucha z Oddziału Terenowego NID w Katowicach. Zaangażowało się jednak wielu mieszkańców oraz instytucji:

Parafia św. Ap. Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach
Muzeum w Tarnowskich Górach
Urząd Miasta Tarnowskie Góry
Parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Tarnowskich Górach
Koło Górników w Bobrownikach Śląskich
Parafia Rzymskokatolicka św. Mikołaja w Reptach Śląskich
Parafia Wniebowzięcia NMP Miasteczko Śląskie

Za udostępnienie dokumentów, podzielenie się informacjami, wyrażenie własnego zdania i płynące z wielu stron gratulacje DZIĘKUJEMY!

Historia ziemi tarnogórskiej

W Mieście Gwarków wiele się zaczęło. Kult św. Barbary i jedno z pierwszych bractw patronki górników, turystyka industrialna dzięki tzw. Złotej Księdze, Bergfesty i oczywiście uruchomienie pierwszej na Górnym Śląsku maszyny parowej typu Newcomen i pierwszej na kontynencie europejskim typu Watt-Boulton, które były impulsem do zapoczątkowania wielu zwyczajów i tradycji kultywowanych po dziś dzień. Górnikom nadal patronuje św. Barbara, a 4 grudnia świętowana jest barbórka (i to nie tylko na Górnym Śląsku, bo w Stanach Zjednoczonych jest to National Miners’ Day, w Australii National Mining Day, a w Indiach National Coal Miners’ Day).

Tyle w telegraficznym skrócie, ale od początku. Do narodzin kultu św. Barbary – patronki m.in. górników i dobrej śmierci przyczynili się, jezuici, którzy przybyli do tego miasta pod koniec XVII w. Jak donoszą kroniki, to właśnie zakonnicy mieli zainspirować powstanie bractwa św. Barbary już w 1721 r., przy tarnogórskiej parafii Piotra i Pawła.

W 1747 r. papież Benedykt XIV w specjalnej bulli uznał istnienie bractwa, zatwierdzając jego statut. Wieść o tym ogłoszono w święto Wniebowzięcia NMP – 15 sierpnia. 16 lipca 1784 roku w szybie Rudolphine odkryto złoża rud srebronośnych. Wkrótce potem na miejscu założono Królewską Kopalnię Fryderyk, uruchomiono także pierwszą w regionie maszynę parową. Oba te wydarzenia uważa się nie tylko za początek drugiej tarnogórskiej rewolucji górniczej, ale też rozpoczęcie europejskiej rewolucji przemysłowej i prapoczątek przemysłowego Górnego Śląska.

Na pamiątkę lipcowego odkrycia górnicy spotykali się przy usypanym na miejscu kopcu przez ponad sto lat. W nawiązaniu do tego wydarzenia od kilku lat w mieście organizowana jest „Barbórka w środku lata”, ponieważ Bergfest (święto górnicze) – jeszcze nie jako Barbórka – obchodzono w Tarnowskich Górach już w końcu XVIII w., w połowie lipca.

Kult św. Barbary dziś

Pamięć o św. Barbarze w świadomości mieszkańców Tarnowskich Gór i okolic jest mocno zakorzeniona. Od kilku lat współcześnie odtwarzana jest nie tylko Barbórka w środku lata. W 2019 r. przywrócono jeden z międzywojennych elementów uroczystości barbórkowych, tj. pochód. Wielka parada z udziałem pracowników śląskich kopalń i organizacji kultywujących dawne tradycje górnicze przeszłą ulicami Tarnowskich Gór tak jak czyniono to pod koniec lat 30 ubiegłego wieku. „Niechaj staną do szeregów ci, którzy pracują w kopalniach, jak i ci, którzy sterani ciężką pracą górniczą odpoczywają po długich latach pracy”. Tymi słowami, na łamach jednej z gazet, Fryderyk Antes – międzywojenny burmistrz Tarnowskich Gór, wzywał wszystkich górników z całej Polski do wspólnych obchodów “Barbórki”. W 2022 r. (po przerwie spowodowanej pandemią) wydarzenie znów zorganizowano i będzie powracało w grudniu każdego roku.

Warto wymienić tutaj także inne uroczystości barbórkowe, takie jak: msza święta, odwiedziny lokalnych kapliczek, wizyty przed krzyżem na ul. Górniczej i biesiada. Figura patronki górników znajduje się na gł. 40 m, na trasie turystycznej jednej z najciekawszych atrakcji regionu Zabytkowej Kopalni Srebra – miejsca światowego dziedzictwa UNESCO. Figurę poświęcono 4 grudnia 2019 r. na nadszybiu, podczas tradycyjnej barbórki organizowanej przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.

Na powierzchni patronkę górników odnajdziemy w wielu lokalizacjach jak choćby w kościele pw. Św. ap. Piotra i Pawła, gdzie znajduje się obraz św. Barbary oraz pochodząca z 1730 r. kaplica ku czci świętej. Udając się do Muzeum w Tarnowskich Górach zobaczyć można XIX-wieczny obraz ze świętą Barbarą z przemysłowym górniczym krajobrazem miasta. Kolejny wizerunek znajduje się w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Bobrownikach Śląskich, dzielnicy Tarnowskich Gór. W dzielnicy tej znajduje się również kapliczka ku czci świętej Barbary. Wybudowano ją w 1981 r. staraniem Komisji Zakładowej NSZZ Solidarnośc i byłej dyrekcji kopalni odkrywkowej dolomitu. Kapliczka znajduje się w okolicy tzw. kanionu tarnogórskiego przy linii Kolei Wąskotorowej.

Św. Barbarę spotkamy również w gminie Zbrosławice, a dokładnie w kościele św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Karchowicach, a także w koście pw. Wniebowzięcia NMP w Miasteczku Śląskim.

Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego oznacza ochronę

Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego ma charakter informacyjny i stanowi realizację tego wymogu poprzez dokumentację żywego niematerialnego dziedzictwa naszego kraju. Listę prowadzi minister kultury i dziedzictwa narodowego we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa. Wszystkie środowiska związane z praktykowaniem tradycji, zwyczajów, wykonywaniem tradycyjnego rzemiosła i rękodzieła, przechowujące wiedzę tradycyjną i wierzenia, kultywujące pamięć historyczną, zajmujące się tradycjami muzycznymi, widowiskowymi, językowymi i innymi przejawami działalności człowieka mogą zgłaszać te zjawiska do wpisu na krajowa listę niematerialnego dziedzictwa (obecnie na liście znajdują się już 73 elementy).

Decyzja ministra kultury to przede wszystkim zobowiązanie, żeby upowszechniać tradycje wśród mieszkańców. Zabezpieczenie elementu skupia się przede wszystkim wokół trzech miejsc – Parafii Przemienienia Pańskiego w Bobrownikach Śląskich (dzielnica Tarnowskich Gór), parafii pw. Św. Ap. Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach i Parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Miasteczku Śląskim. To tutaj organizowane są tradycyjne nabożeństwa barbórkowe, które stanowią o ciągłości opracowywanego elementu. Plan ochronny zakłada cykl działań o charakterze edukacyjnym popularyzujący fakt regionalnego znaczenia kultu św. Barbary, jaki powstał w Tarnowskich Górach na początku XVIII w. Obejmuje on także rozwój Bractwa św. Barbary, jaki wytworzył się w 1721 r. przy parafii pw. Św. Ap. Piotra i Pawła poprzez określenie przejrzystych elementów wstępowania w szeregi Bractwa, a także samej jego idei i wynikających z tego tytułu obowiązków.

Wpis na krajową listę to także pierwszy krok, żeby w przyszłych latach starać się o najwyższe trofeum, czyli Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. SMZT jako organizacja pozarządowa i prywatna udowadnia, że małymi krokami można osiągać wielkie cele!